Μάνα, μητέρα, μαμά! Ο άνθρωπος πίσω από τον ρόλο της μητέρας. Άρθρο της Ευαγγελίας Γκέγκα
Οι ρίζες της Γιορτής της Μητέρας έρχονται από την αρχαία Ελλάδα. Η μητέρα Γη (Γαία) σύζυγος του Ουρανού είναι η προσωποποίηση της φύσης, που γεννά όλο τον κόσμο και λατρεύεται σαν η υπέρτατη θεότητα. Η λατρεία περνά στη συνέχεια στην κόρη της, Ρέα, σύζυγο και αδερφή του Κρόνου. Η Ρέα λατρεύεται σαν η “Μητέρα των Θεών”, καθώς φαίνεται να είναι η πρώτη, που γέννησε με τοκετό και ανάθρεψε τα παιδιά της με μητρικό γάλα. Οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν τιμές στη Ρέα κάθε άνοιξη, καθώς ήταν και θεά της γης και της γονιμότητας.
Στη σύγχρονη εποχή, η Αμερικανίδα κοινωνική ακτιβίστρια Άννα Μαρία Τζάρβις ήταν αυτή που είχε πρώτη την ιδέα να καθιερωθεί μια ιδιαίτερη ημέρα προς τιμή της μητέρας, η γνωστή ως Γιορτή της Μητέρας. Οι προσπάθειές της ευοδώθηκαν τελικά στις 9 Μαΐου του 1914, όταν ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Γούντροου Γουίλσον υπέγραψε προκήρυξη, σύμφωνα με την οποία η Ημέρα της Μητέρας καθιερωνόταν ως εθνική εορτή τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου.
Μάνα, μητέρα, μαμά! Ένας πολυδιάστατος ρόλος με τεράστια σημασία για την ανάπτυξη του ανθρώπου. Είναι εκείνη που θρέφει, που φροντίζει, που προστατεύει, που παρηγορεί, που συγχωρεί και κατανοεί. Ένας ρόλος χωρίς απαιτήσεις, χωρίς να περιμένει ανταπόδοση στην άνευ όρων αγάπη του. Μια μητέρα (βιολογική ή μη) καθορίζει μέσα στα 5-6 χρόνια της ζωής του παιδιού, συνειδητά ή ασυνείδητα τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του μελλοντικού ενήλικα ως εκ τούτου ο δεσμός που θα αναπτύξει με το παιδί είναι μείζονος σημασίας.
Τα ευτυχισμένα παιδιά γίνονται από ευτυχισμένους γονείς και πιο ειδικά από ευτυχισμένες μαμάδες. Η τέλεια και ιδανική μητέρα δεν υπάρχει καθώς η μητέρα είναι αυτόνομο άτομο, κουβαλάει τα δικά της τραύματα, δυσκολίες και ελλείματα όπως όλοι οι άνθρωποι. Στην προσπάθειά τους, οι μητέρες να κάνουν το καλύτερο δυνατό για το παιδί τους ξεχνούν τις ανάγκες τους και παραβλέπουν τις επιθυμίες τους. Αυτό έχει αντίκτυπο σε όλες τις σχέσεις τους και φυσικά και στη σχέση με το παιδί τους. Υπάρχουν λοιπόν οι μάνες που κατάφερνουν να κρατήσουν τις σωστές ισορροπίες, ώστε η σχέση με το παιδί να είναι υγιής και το παιδί εξελίσσεται σε έναν ανεξάρτητο, γεμάτο αυτοπεποίθηση ενήλικα χωρίς ανασφάλειες και σοβαρές δυσκολίες, υπάρχουν οι μάνες που δεν κατάφεραν ή δεν αναγνώρισαν τα δικά τους ελλείματα με αποτέλεσμα να τα προβάλουν πάνω στο παιδί τους, η σχέση μεταξύ τους να μην έχει σαφή όρια και να μην μπορεί ο μελλοντικός ενήλικας να ζήσει συναισθηματικά ανεξάρτητος από εκείνη και υπάρχουν και οι μάνες που παλεύουν καθημερινά ανάμεσα σε αυτές τις δύο κατηγορίες κάνοντας ό,τι μπορούν καλύτερο και σωστότερο. Η τρίτη κατηγορία προκαλεί την μεγαλύτερη συναισθηματική κούραση.
Η γυναίκα τείνει να θυσιάζει τους υπόλοιπους ρόλους που έχει στη ζωή της στο βωμό της μητρότητας. Είναι γυναίκα, εργαζόμενη, σύζυγος, φίλη και πολλά ακόμα.. Επίσης πριν έρθει το παιδί στον κόσμο είχε ενδιαφέροντα και ασχολίες στα οποία είναι καλό να επιστρέψει προσαρμόζοντας ανάλογα τους ρυθμούς της ζωής της. Το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον της θα πρέπει να είναι υποστηρικτικό προς αυτό με κυρίαρχο πρόσωπο τον σύζυγο και πατέρα ο οποίος είναι σημαντικό να βοηθάει στην ανάπτυξη ισορροπιών και σωστών ορίων ώστε όλα τα μέλη της οικογένειας να είναι ευτυχισμένα.
Η κοινωνία μας θεωρεί την μητέρα ένα ιερό πρόσωπο και αυτός ο χαρακτηρισμός είναι πολύ βαρύς για τις πλάτες πολλών γυναικών με αποτέλεσμα να χάνονται μέσα στις ατελείωτες ευθύνες και στην υποχρέωση να είναι πάντα επάρκεις και σωστές. Τα πρώτα βήματα για να νιώσουν καλύτερα είναι να ακούσουν τις ανάγκες τους, να ξεφύγουν από τα κοινωνικά στερεότυπα και φυσικά να έχουν δίπλα τους ανθρώπους που τις στηρίζουν ώστε να ανακαλύψουν ποιες θέλουν να είναι ως μητέρες και ως γυναίκες.
Η Γιορτή της μητέρας είναι μια ευκαιρία λοιπόν να αναλογιστούμε όλοι τη σχέση με τη μητέρα μας και πώς μας έχει επηρεάσει αυτή, τη σχέση με το παιδί μας και την οικογένειά μας καθώς και τη σημαντικότερη σχέση… αυτή με τον εαυτό μας.
Χρόνια πολλά σε όλες τις μητέρες!
Learn More
Η συναισθηματική διαθεσιμότητα και η σημασία της στις ερωτικές σχέσεις. Άρθρο της Ευαγγελίας Γκέγκα
Η δημιουργία σχέσεων είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης και ο άνθρωπος επιδιώκει, από την στιγμή που γεννιέται, την επικοινωνία, την επαφή και την αλληλεπίδραση. Η πρώτη μας σχέση, αυτή με τον γονιό/ φροντιστή, είναι αυτή που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη και την εξέλιξη μας, σύμφωνα με πολλές θεωρίες.
Οι πρώιμες εμπειρίες που αποκτά κανείς στα πρώτα χρόνια της ζωής του μέσω της συνύπαρξης του με τους σημαντικούς άλλους όπως τους γονείς ή τους φροντιστές του επηρεάζουν και διαμορφώνουν την αντίληψη του για τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του. Σύμφωνα με τον Bowlby, ο οποίος ανέπτυξε την θεωρία του δεσμού (attachment theory), ο δεσµός που αναπτύσσεται ανάµεσα στο βρέφος και τον φροντιστή του λειτουργεί ως ένα είδος ενστίκτου με την τάση να εξασφαλίσει ασφάλεια, προστασία και κατ’ επέκταση προσαρμογή και επιβίωση στο περιβάλλον (Λαζαράτου, 2008).
Ο δεσμός αυτός χαρακτηρίζεται από την αναζήτηση εγγύτητας και την αίσθηση ασφάλειας και αφορά σε συμπεριφορές με διττή προσαρμοστική αξία καθώς έτσι εξασφαλίζεται η συναισθηματική σχέση με το κύριο πρόσωπο φροντίδας και παράλληλα διαμορφώνεται μια ασφαλής βάση για συμπεριφορές εξερεύνησης του περιβάλλοντος (Ευθυμίου & Ευσταθίου, 2001). Υποστηρίζεται ότι καθώς το βρέφος αλληλοεπιδρά με το πρόσωπο προσκόλλησης, δηλαδή το κύριο πρόσωπο φροντίδας (συνήθως τη μητέρα), αναπτύσσει προσδοκίες για το βαθμό διαθεσιμότητας και τον τρόπο με τον οποίο το πρόσωπο αυτό ανταποκρίνεται στις ανάγκες του (Waters et al., 2002). Ο φροντιστής / γονιός χρειάζεται να είναι συναισθηµατικά διαθέσιµος και να ανταποκρίνεται θετικά στην κάλυψη των αναγκών αυτών προκειµένου το βρέφος να αναπτύξει µια ασφαλή τύπου πρόσδεση.
Τα παιδιά που έχουν δημιουργήσει μια ασφαλή πρόσδεση με τον γονιό/ φροντιστή τείνουν να έχουν μια υγιή συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη. Φαίνονται να διαχειρίζονται καλύτερα τα συναισθήματά τους και δημιουργούν πιο λειτουργικές διαπροσωπικές σχέσεις που διακρίνονται από εμπιστοσύνη και ασφάλεια.
Τα παιδιά που μεγάλωσαν με μια ανασφαλή τύπου πρόσδεση συνήθως μεγάλωσαν με ένα γονέα/φροντιστή, ο οποίος δεν ήταν διαθέσιμος, επιδείκνυε ασυνέπεια στις πράξεις και στην φροντίδα του, ήταν φυσικά ή συναισθηματικά απών, μετέφερε διφορούμενα μηνύματα σε σχέση με τα συναισθήματά του ή δεν εξέφραζε κανένα συναίσθημα. Επίσης, η έκθεση του παιδιού σε κακοποιητικές συνθήκες και σε ενδοοικογενειακή βία αποτελούν μια εξαιρετικά τραυματική εμπειρία για το παιδί και αναπτύσσονται συναισθήματα αυξημένου άγχους, ανασφάλειας, διαφόρων τύπων φοβίες, καταθλιπτικά συναισθήματα και επηρεάζεται σοβαρά η δημιουργία και η ανάπτυξη σχέσεων.
Οι σχέσεις που θα αναπτύξει κάποιος σαν ενήλικας αντικατοπτρίζουν σε μεγάλο βαθμό τον τύπο της συναισθηματικής πρόσδεσης με τον οποίο έχει μεγαλώσει. Μια ασφαλής πρόσδεση θα του δώσει τα εφόδια να δημιουργήσει σχέσεις μέσα στις οποίες θα νιώθει άνετα να εκδηλώνει και να μοιράζεται συναισθήματα, θα δίνει χώρο και χρόνο και θα είναι ανοιχτός σε νέες εμπειρίες αλλά κυρίως θα είναι «ανοιχτός» προς τον εαυτό του. Η ασφαλής πρόσδεση θα του επιτρέψει να αναγνωρίζει, να αποδέχεται και να σέβεται τα συναισθήματά του άρα μπορουμε να πούμε ότι αυτός ο άνθρωπος θα είναι συναισθηματικά διαθέσιμος και ικανός να σχετιστεί υγιώς με τους άλλους.
Αντίθετα, μια ανασφαλής πρόσδεση θα τον ωθεί να αποφεύγει την συσχέτιση με όποια μορφή κι αν εμφανιστεί. Ο «άλλος» θα είναι πάντα ένας «καθρέφτης» του, όπου θα αντανακλώνται οι δικές του ανασφάλειες και ανεπάρκειες έτσι δεν θα καταφέρει ποτέ να σχετιστεί γνήσια, θα συνηθίζει να κατηγορεί τον/την σύντροφο του και θα αποφεύγει να κοιτάξει τα δικά του σφάλματα και τις συμπεριφορές που οδήγησαν στην αποτυχία της σχέσης. Η σχέση λοιπόν δεν θα έχει διάρκεια και το άτομο θα επιβεβαιώνει με αυτόν τον τρόπο την ασυνείδητη πεποίθηση του ότι δεν αξίζει να αγαπηθεί. Αυτή η πεποίθηση δημιουργήθηκε στα πρώτα του χρόνια μέσω της ανασφαλούς πρόσδεσης με τον γονέα/ φροντιστή και συνήθως έχει πλήρη άγνοια το άτομο για αυτήν την πεποίθηση, η οποία κυριαρχεί στην ζωή του.
Η γνώση για το αν είμαστε συναισθηματικά διαθέσιμοι ή όχι μπορεί να αποκτηθεί μέσα από μια ανασκόπηση των προηγούμενων σχέσεων ή μέσα από μια ειλικρινή αναγνώριση και αποτύπωση των δικών μας συμπεριφορών στην υπάρχουσα σχέση. Μέσα από αυτή την διαδικασία, θα αναδυθούν μοτίβα όπου θα ανακαλύψουμε αιτίες, φόβους, ανασφάλειες κλπ. που μας κρατάνε καθηλωμένους και δεν μας επιτρέπουν να σχετιστούμε.
Αν έχουμε μια σειρά από αποτυχημένες σχέσεις, αξίζει να εξετάσουμε την συμβολή μας σε αυτές και να ανακαλύψουμε νέες πτυχές του εαυτού μας. Ο μόνος άνθρωπος που μπορούμε να αλλάξουμε και να ελέγξουμε την συμπεριφορά του, είμαστε εμείς. Αν επιμένουμε να ασχολούμαστε με το «γιατί» ή το «πόσο λάθος» μάς φέρθηκε κάποιος, χάνουμε πολύτιμο χρόνο από την εξερεύνηση του «γιατί» επιλέξαμε εμείς αυτόν τον άνθρωπο και άλλων σημαντικών ερωτήσεων των οποίων οι απαντήσεις θα αλλάξουν μακροπρόθεσμα τις επιλογές μας και φυσικά τις σχέσεις μας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ευθυμίου, Κ. & Ευσταθίου, Γ. (2001). Διαταραχές της Σεξουαλικής Επιθυμίας και της Θεωρίας Προσκόλλησης.
Λαζαράτου, Ε. (2008). Άγχος Αποχωρισμού. Στο Β. Αλεβίζος (Επιμ.), Άγχος, Ιατρικές και Κοινωνικές Διαστάσεις, Αθήνα: ΒΗΤΑ Ιατρικές Εκδόσεις.
Waters, E., Crowell, J., Elliott, M., Corcoran, D. & Treboux, D., (2002). Bowlby’s Secure base and Social/Personality Psychology of Attachment Styles: Work(s) in Progress. Attachment and Human Development
Learn More